Vrijwel iedereen denkt weleens na over het einde van zijn leven, zeker als je ouder wordt. Een heldere geest tot het einde en het leven in dankbaarheid afsluiten met onze dierbaren om ons heen, dat is wat de meesten van ons hopen en wensen. Hierover en over nog veel meer spreken 1.300 senioren in het Grote KBO-PCOB-onderzoek Leven met de dood.
Van alle mensen die nadenken over hun eigen moment van sterven, hopen zes op de tien dat ze helder van geest blijven. Eveneens zes op de tien hopen dat ze hun leven in dankbaarheid kunnen afsluiten. Hoog op het wensenlijstje staan verder dat de naasten erbij zijn (52%), dat er geen pijn is (51%) en dat ze zelf de regie kunnen houden over hun sterven (49%).
“Al jong, toen ik 17 jaar was, kwam ik in aanraking met de dood: een goede vriend bracht zichzelf om het leven. Vervolgens heb ik in de zorg gewerkt, waar ik vaak te maken had met sterven. Ik wil niet dood, denk erover na, maar vreemd genoeg ben ik er ook niet bang voor.”
Drie op de tien senioren praten er nooit over. Mia (78) zegt: “Ik heb alleen mijn kinderen nog, maar eigenlijk wil ik ze niet belasten met mijn dood. En zij zitten er ook niet echt op te wachten als ze even op bezoek komen; ze willen er (nog) niet echt rekening mee houden.”
In moeilijke periodes van ons leven proberen we het leven te nemen zoals het komt (35%) en accepteren we dat we de loop van ons leven niet helemaal zelf in de hand hebben (26%). Wat verder helpt in moeilijke periodes is de overtuiging dat er een god is of een hogere macht die ons richting geeft (31%), gevolgd door meditatie en gebed om tot innerlijke rust te komen (14%). Overigens geeft een derde van de senioren aan dat geen enkele levensbeschouwelijke overtuiging hen helpt in moeilijke tijden.
Hoe eenvoudig het ook klinkt, tijdens een moeilijke periode in ons leven putten we de meeste kracht of troost uit het gewoon bezig blijven met onze dagelijkse activiteiten, zeggen zes op de tien senioren.
Ruim acht op de tien senioren hebben weleens nagedacht over de zorg die ze willen ontvangen tijdens hun laatste fase en evenveel senioren doen dat over het vastleggen van hun wilsverklaring. En toch hebben slechts vier op de tien senioren op dit moment een wilsverklaring opgesteld. De voornaamste reden om dat wel te doen, is volgens drie op de tien senioren om de naasten op de hoogte te brengen van hun voorkeuren.
Hoe gaat ons eigen afscheid eruitzien? Allereerst: zes op de tien senioren willen gecremeerd worden en 28% kiest voor begraven. Maar er zijn meer smaken: zo wil 4% begraven worden op een natuurbegraafplaats, stelt 3% zijn lichaam ter beschikking aan de wetenschap en doet 1% iets anders.
Maar weten onze naasten ook van deze wensen? Een derde van de senioren heeft ze besproken en ook vastgelegd.
De levenseindepil is een medicijn dat mensen zelfstandig kunnen innemen als zij hun leven voltooid achten, dus zonder dat een arts geraadpleegd wordt. Drie op de tien senioren zouden deze pil graag in hun bezit hebben, nog eens drie op de tien twijfelen eraan, en een derde is er zeker van dat ze hem nooit zullen slikken. John (69) wel: “Onduidelijkheid over toekomstig euthanasiebeleid maakt dat ik het maar liever vast geregeld zie. Ik houd graag zelf de regie en vind dat iedereen zelf over zijn leven moet kunnen beslissen.”