Prinsjesdag

Zorg

Plannen voor de zorg

De afgelopen maanden is er veel maatschappelijke onrust ontstaan over de plannen van het kabinet om te bezuinigen op de ouderenzorg. Na de val van het kabinet verklaarde de Tweede Kamer de plannen en bezuinigingen al controversieel. De huidige Kamer zal ze dus niet meer behandelen. Over de plannen waar in de begroting al rekening mee was gehouden, ontstond nog onduidelijkheid. Op Prinsjesdag maakte demissionair minister Helder (Langdurige Zorg) bekend dat twee van deze plannen voor 2024 niet doorgaan. Het gaat om een aantal maatregelen die in 2024 samen een bezuiniging van 225 miljoen euro hadden moeten opleveren. Eén daarvan is een tariefkorting van 100 miljoen euro in de verpleeghuiszorg, die te maken heeft met het doorontwikkelen van het Kwaliteitskader Verpleeghuiszorg. Volgens de minister kost deze doorontwikkeling meer tijd, waardoor is besloten de korting in 2024 nog niet door te voeren. De andere maatregel die in 2024 niet doorgaat, is een bezuiniging van 125 miljoen. Die zou moeten ontstaan door het afsluiten van meerjarige contracten met strikte financiële afspraken in de langdurige zorg.

Probleem niet opgelost

KBO-PCOB vindt het positief dat deze bezuinigingen even zijn opgeschort, maar het probleem is hiermee nog lang niet opgelost. Het opschorten in 2024 betekent uitstel en vooralsnog geen afstel, omdat de bezuinigingen voor 2025 nog niet van de baan zijn. Voor de jaren vanaf 2025 heeft de overheid de bezuinigingsopbrengst namelijk al wel ingecalculeerd. Zelfs voor hogere bedragen, die samen oplopen tot 485 miljoen euro per jaar. Als het nieuwe kabinet geen extra geld uittrekt om de voorgenomen bezuinigingen uit de boeken te krijgen, dan dreigen deze vanaf 2025 alsnog door te gaan.

Scheiden wonen en zorg

Er is nog een reden waarom KBO-PCOB niet tevreden is. Enkele andere bezuinigingen vinden in 2024 namelijk wel doorgang. Het gaat daarbij onder andere om besparingen die moeten ontstaan uit het scheiden van wonen en zorg. Bij de Algemene Politieke Beschouwingen vroeg de SP in een motie aan het kabinet om een resterende bezuiniging van 233 miljoen euro op de ouderenzorg in 2024 niet door te voeren. Helaas verwierp de Tweede Kamer deze motie.

Zorgpremie

Uit de begroting blijkt verder dat de gemiddelde nominale zorgpremie naar verwachting stijgt van 1.650 euro in 2023 naar 1.792 euro in 2024. De nomimale zorgpremie is het bedrag dat mensen aan hun zorgverzekeraar betalen voor het basispakket van hun ziektekostenverzekering.

Zingeving

Plannen voor zingeving

In 2024 blijft het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (WVS) verdergaan met de uitvoering van het actieprogramma Eén tegen eenzaamheid. Een programma dat tegenwoordig overigens niet meer uitsluitend over eenzaamheid van ouderen gaat.

Daarnaast blijft het ministerie werken aan verbetering van de kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid van de palliatieve zorg en geestelijke verzorging thuis. Ook gaat in 2024 een doorontwikkeling van de toekomstvisie voor de palliatieve zorg van start.

Koopkracht

Plannen voor koopkracht

Volgens de Prinsjesdagstukken gaan gepensioneerden er in 2024 gemiddeld 1% in koopkracht op vooruit. Zoals de afgelopen jaren al zo vaak is gebeurd, blijven gepensioneerden daarmee achter bij de algehele koopkrachtontwikkeling. In het algemeen gaan huishoudens er gemiddeld 1,8% op vooruit. Deze cijfers houden er echter geen rekening mee dat er aanzienlijke verschillen bestaan in de mate waarin individuele huishoudens last hebben van de prijsstijgingen.

Inkomen net iets te hoog

Het is nodig en goed dat er iets wordt gedaan voor de mensen met de laagste inkomens. Toch maakt KBO-PCOB zich zorgen over de koopkracht van gepensioneerden die een net iets te hoog inkomen hebben om voor allerlei tegemoetkomingen in aanmerking te komen. Zij betalen het volle pond. En ze zien de waarde van hun inkomen en spaargeld nu al een paar jaar flink uitgehold worden door de inflatie.

Armoedebestrijding

Hoe dan ook, koopkracht en armoedebestrijding zijn dit jaar belangrijke thema’s in de Miljoenennota en in het politieke debat. Het demissionaire kabinet heeft hier 2 miljard euro extra voor uitgetrokken. Dit geld gaat onder andere naar verhoging van de huurtoeslag en het kindgebonden budget. Voor mensen met lage inkomens wordt het Tijdelijk Noodfonds Energie komende winter opnieuw opengesteld.

Moties

Nadat het kabinet op Prinsjesdag de rijksbegroting heeft gepresenteerd, dient de Tweede Kamer aan het eind van de Algemene Politieke Beschouwingen moties in waarin de indieners om aanpassingen verzoeken. Een aantal van deze moties noemen we hier.

Motie verhoging minimumloon en uitkeringen

De Tweede Kamer wil dat het kabinet meer doet voor armoedebestrijding en koopkracht. De Kamer nam een motie aan van Jesse Klaver (GroenLinks, medeondertekend door een groot aantal andere partijen), die de regering verzoekt het minimumloon per 2024 met 1,7% extra te verhogen. Deze verhoging zal dan worden gekoppeld aan uitkeringen, zodat ook de AOW omhoog gaat. De Tweede Kamer gaat de financiering van dit voorstel de komende weken nog verder officieel regelen. Wel kan het zijn dat een verhoging per 1 januari praktisch niet uitvoerbaar is. In dat geval wordt 1 juli 2024 de invoeringsdatum.

Motie energieprijzen

De Tweede Kamer wil ook dat het kabinet voorbereidingen treft voor het geval de energieprijzen in de winter ineens weer torenhoog worden. Het prijsplafond voor energie verdwijnt. Mede daarom wil de Kamer nu dat de regering een snel uitvoerbaar noodplan opstelt, voor als de energierekening in de winter stijgt en dit de koopkracht onder druk zet. De Kamer nam hierover een motie aan van DENK (medeondertekend door een aantal andere partijen).

Motie brandstofaccijnzen

Een meerderheid in de Tweede Kamer stemde daarnaast voor een motie van de VVD om te voorkomen dat de benzine- en dieselaccijnzen in 2024 stijgen. Dit zal gebeuren door de huidige tijdelijke belastingkorting met een jaar te verlengen en het eenmalig niet indexeren van de accijnzen. De motie verzoekt de regering ook om de energiebelasting voor huishoudens te verlagen.

‘Stiekeme’ lastenverzwaringen

Het kabinet wil nog enkele ‘stiekeme’ lastenverzwaringen doorvoeren waar gepensioneerden – afhankelijk van de hoogte van hun inkomen en vermogen – last van kunnen hebben.

• Om te beginnen wordt het inkomen waar de tweede belastingschijf[1] voor gepensioneerden begint, niet volledig (met 9,9%) maar slechts beperkt (voor 3,55%) aangepast voor de inflatie. Gepensioneerden gaan hierdoor vanaf een lager inkomen het belastingtarief van 36,97% betalen. Voor de overheid leidt dit tot hogere belastingopbrengsten die oplopen tot structureel 351 miljoen euro per jaar.
• Voor de belasting op vermogen (box 3) gaat het tarief in 2024 omhoog met 2 procentpunt in plaats van de eerder aangekondigde 1 procentpunt. Daarnaast wordt het heffingsvrije vermogen waarover geen belasting verschuldigd is, niet aangepast aan de inflatie. Dit heffingsvrije vermogen blijft 57.000 euro per persoon, in plaats van dat het wordt aangepast naar 643 euro.

Pensioen

De aanvullende pensioenen worden in 2024 naar verwachting gemiddeld met 2,1% geïndexeerd. Overigens heeft koning Willem-Alexander in de troonrede gezegd dat met de Wet toekomst pensioenen (Wtp), die op 1 juli 2023 in werking is getreden, “een grote stap [is] gezet naar een toekomstbestendiger pensioen”, en dat pensioenuitvoerders, werkgevers en werknemers hard werken aan de overstap naar het nieuwe stelsel.

Het kabinet zegt ten slotte te werken aan een wetsvoorstel dat een keuzerecht regelt voor nabestaanden – die op het moment van het overlijden van hun partner de AOW-gerechtigde leeftijd nog niet hebben bereikt – om een bedrag ineens op te nemen als de partner voor de pensioendatum overlijdt. Nu is het nog zo dat een nabestaande bij overlijden van de partner vóór pensioendatum een levenslang partnerpensioen ontvangt. Vaak is dat een maandelijkse vaste uitkering.

[1] Voor gepensioneerden geboren vóór 1 januari 1946 begint de tweede schijf in 2023 bij een belastbaar inkomen van EUR 38.704. Voor gepensioneerden geboren op of na 1 januari 1946 begint de tweede schijf in 2023 bij een belastbaar inkomen van EUR 37.150.