‘Let op de blik van senioren’

We applaudisseren voor fitte senioren bij de finish van de Vierdaagse. Veel leeftijdsgenoten kunnen niet meer zo ver lopen. Ze moesten afscheid nemen van hun sportieve bezigheden. Wat dan? Oog hebben voor de andere kwaliteiten van senioren kan de samenleving veel opleveren, schrijft directeur KBO-PCOB Manon Vanderkaa. Het opinieartikel verscheen maandag 22 juli in het Nederlands Dagblad.

Vrijdag liepen tienduizenden senioren over de finishlijn van de Nijmeegse Vierdaagse. Ook zullen deze zomer groepen gepensioneerden er weer op los fietsen en wandelen. In de herfst binden fitte zestigplussers de hardloopschoenen weer onder voor de marathons van Eindhoven, Amsterdam en zelfs New York.

Maar niet iedereen. Voor nogal wat senioren zijn de beelden van al die activiteiten ook confronterend. Ze hebben kort, of al wat langer geleden, afscheid moeten nemen van hun geliefde sport of andere vrijetijdsbesteding. Door ziekte, pijn of een bewegingsbeperking.

Noodgedwongen stoppen brengt een sociaal verlies mee. Veel activiteiten gebeuren namelijk in een groep: de wandelclub, de atletiekvereniging, de fietsvrienden.

Natuurlijk vindt ieder groepslid het vervelend als iemand plots uitvalt. En aanvankelijk volgen er nog bemoedigende gesprekken en steunende berichten via WhatsApp. Maar na een tijdje kan dat opdrogen. Dan zie je de anderen, letterlijk, aan je voorbijtrekken terwijl je zelf achterblijft.

Tijd en rust

Elke zestigplusser komt door het ouder worden te staan voor de vraag: wie wil ik zijn en wat wil ik doen in mijn volgende levensfase? Veel valt weg, zoals betaald werk, maatschappelijke posities, gezondheid, geliefden. Maar er komt ook veel bij: tijd, rust, je eigen tempo en keuzes kunnen bepalen, wijsheid, kleinkinderen, kwaliteit van leven, desgewenst nieuwe hobby’s of vrijwilligerswerk.

De derde levensfase vraagt wat van senioren zelf. En wat van hun omgeving.

‘Houd je sociaal konvooi op orde’ is de opdracht die emeritus hoogleraar demografie Jenny Gierveld ons geeft. Voor iedereen die wegvalt, om welke reden dan ook, is het zaak om geen langdurig gat te laten vallen, maar jezelf open te stellen voor nieuwe mensen en mogelijkheden. Hoe je dat doet, is voor iedereen anders. Meer naar buiten gericht (via dating of kookclubs), of juist meer naar binnen (via lezen of bezinning). Er zijn ook veel mogelijkheden om mee te blijven doen.

Onze samenleving kan de bijdragen van senioren goed gebruiken, denk alleen al aan de talloze verenigingen die drijven op de inzet van gepensioneerden. KBO-PCOB ziet de waarde en kracht van senioren. Zonder overigens te ontkennen dat toenemende kwetsbaarheid wel degelijk bij het ouder worden hoort. Goed oud worden kan immers niet door jong te blijven.

Fitte tachtiger

Een samenleving met zo veel ouderen vraagt wat van ons allemaal. We applaudisseren, terecht, voor de fitte tachtiger die trots over de finish komt gerend of gelopen. Dat is geweldig. Maar stilstaan bij degenen die dat niet meer lukt, kan veel betekenen voor het menselijk gehalte van onze samenleving. Zo ook kan onze samenleving winnen door meer oog te hebben voor andere kwaliteiten van senioren dan hardlopen. Deze specifieke kwaliteiten hebben de samenleving iets te bieden. KBO-PCOB pleit ervoor om meer te ‘leunen’ op de kennis en wijsheid van een senior in onze omgeving.

Onze samenleving, die vaak leeft in de waan van de dag, vraagt om de blik van mensen die daardoorheen kijken. Veel senioren beschikken over zo’n blik. Zij weten dat de finish halen niet het einde is.