Analyse Prinsjesdag 2021

De wederom ‘sobere’ Prinsjesdag 2021 is voorbij, de kabinetsplannen zijn bekend. Wat betekenen deze plannen voor u? We zetten het voor u op een rij, onderverdeeld in vier thema’s: koopkracht, zingeving, zorg & wonen, en digitalisering.

#Koopkracht

#Zingeving

#Zorg en Wonen

#Digitalisering

Analyse Koopkracht

Sinds de kredietcrisis zijn de meeste pensioenen niet of nauwelijks geïndexeerd. Tot frustratie van KBO-PCOB bestaat er, vooral voor gepensioneerd overheids- en zorgpersoneel, ook voor 2022 weinig uitzicht op indexatie (verhoging van de pensioenen in verband met hogere prijzen). Een schrale troost is dat een korting op het pensioen in 2022 naar verwachting niet aan de orde is bij de meeste pensioenen.

Minister Koolmees werkt nog steeds aan zijn wet voor een nieuw pensioenstelsel. Naar verwachting zal hij deze begin 2022 bij de Tweede Kamer indienen, zodat de nieuwe wetgeving in 2023 kan ingaan. Het is de bedoeling dat het in het nieuwe stelsel makkelijker wordt de pensioenen te indexeren, maar de daadwerkelijke overstap van pensioenfondsen naar een nieuwe werkwijze zal nog jaren in beslag nemen. KBO-PCOB wil dat er in de tussentijd naar oplossingen wordt gezocht om te voorkomen dat de periode waarin gepensioneerden op een houtje moeten bijten, oploopt tot 15 of 20 jaar.

AOW-leeftijd drie maanden omhoog
In het pensioenakkoord zijn ook afspraken gemaakt over de verhoging van de AOW-leeftijd. Voor 2022 betekent dit, dat de AOW-leeftijd met drie maanden omhoog gaat naar 66 jaar en 7 maanden.

Koopkracht

De koopkracht van een ‘doorsnee’ gepensioneerde verbetert volgens minister Koolmees in 2022 met 0,1%. Dit betekent dat de helft van de gepensioneerden nog slechter af is en dat velen er in koopkracht op achteruit gaan. AOW’ers met alleen AOW gaan er in 2022 0,2% op vooruit. Stellen met AOW en een aanvullend pensioen zien hun koopkracht echter dalen.

Hoewel de koopkrachtontwikkeling in 2022 ook voor de meeste andere groepen niet florissant is, is er bijzondere reden tot zorg over de portemonnee van gepensioneerden. Vergeleken met werkenden is hun koopkracht in 2020 en 2021 al behoorlijk achtergebleven, en daar komt nu dus weer een jaar van stilstand bij. Het is hard nodig dat de politiek gepensioneerden hiervoor compensatie gaat bieden. Een geruststelling is wel dat het eigen risico voor de ziektekosten niet verder omhoog gaat, zoals eerder gepland. Het eigen risico blijft 385 euro.

Scholing

Per 1 maart 2022 gaat naar verwachting de regeling Stimulering Arbeidsmarktpositie (STAP) van start. Deze regeling komt in de plaats van de belastingregeling voor het stimuleren van scholing. Op basis van de STAP-regeling kunnen werkenden en niet-werkenden tot € 1.000 subsidie aanvragen voor een scholingsactiviteit. In samenhang hiermee komt er een regeling scholingsadviezen.

Minister Koolmees is van plan om in oktober 2021 een brief aan de Tweede Kamer te sturen over de mogelijkheden om STAP-gelden te reserveren voor groepen die moeite hebben om op eigen kracht de weg naar het STAP-budget te vinden. KBO-PCOB vindt dat ook oudere werknemers moeten worden gestimuleerd om een beroep op de STAP-regeling te doen.

Steeds meer jonge senioren financieel kwetsbaar
Vlak voor Prinsjesdag is er een rapport van onderzoeksbureau Regioplan verschenen waarin alarm wordt geslagen over de grote en groeiende groep jonge senioren die financieel ongezond de AOW in gaat. Het onderzoek is uitgevoerd in opdracht van KBO-PCOB en de collega-seniorenorganisaties Koepel Gepensioneerden, ANBO, FASv en NOOM. Meer dan 147 duizend huishoudens in de leeftijdsgroep tussen 55 en 65 jaar hebben een laag inkomen (in 2019 € 1090 netto per maand voor een alleenstaande en € 1530 voor een paar zonder kinderen). De meesten (bijna 82 duizend) zitten al jaren in deze situatie. Verder heeft bijna een kwart (ca. 24%) van de jonge senioren een uitkering.

De seniorenorganisaties maken zich zorgen over de financiële kwetsbaarheid van deze jonge senioren en vinden dat het kabinet maatregelen moet nemen die ervoor zorgen dat zij financieel worden ontzien en een steuntje in de rug krijgen bij het vinden van betaald werk. Stoppen met het aantasten van de uitkeringshoogte voor jonge senioren, en de arbeidsongeschiktheidsverzekering meer toegankelijk maken voor mensen die voor een beperkt deel arbeidsongeschikt zijn (maar in de praktijk moeite hebben met het vinden van een geschikte baan). Dit zijn enkele voorstellen die de seniorenorganisaties hebben gedaan.

Analyse Zingeving

Palliatieve zorg

In 2022 ondersteunt het kabinet vrijwilligers en netwerken die palliatieve zorg verlenen door het beschikbaar stellen van subsidie. Deze zorg is gericht op het voorkomen en verlichten van lijden, door middel van vroegtijdige signalering en zorgvuldige beoordeling en behandeling. De subsidie wordt vanaf 2022 verlengd voor vijf jaar. De subsidieregeling voorziet ook in bekostiging van geestelijke verzorging thuis voor palliatieve patiënten en hun naasten, kinderen in de palliatieve fase en 50+ers. In totaal is in 2022 € 42,7 miljoen beschikbaar.

Programma Eén tegen eenzaamheid

Meer dan de helft van 75-plussers in Nederland zegt zich eenzaam te voelen. Om de trend van eenzaamheid onder ouderen te doorbreken, is het Programma Eén tegen eenzaamheid in het leven geroepen. De doelstelling van dit programma is het signaleren, bespreekbaar maken, doorbreken, en duurzaam aanpakken van eenzaamheid. Uit de evaluatie, specifiek derde voortgangsrapportage in 2020, blijkt dat gemeentes en nationale partners baat hebben bij de inzet van het programma. Het programma zal daarom langer, in ieder geval tot in 2023, doorlopen. Deze periode zal gericht blijven op het overdragen van kennis en het doorzetten van de gezamenlijke beweging tegen eenzaamheid op de langere termijn.

Analyse Zorg en Wonen

Zorglasten

In de komende jaren zal het Nederlandse zorgsysteem onder toenemende druk komen te staan. Wat betekent dit voor de zorglasten? De regering verwacht in ieder geval dat de zorgverzekering per saldo duurder wordt. De zorgpremie stijgt in 2022 naar verwachting met €31 per jaar, wat een maandelijkse premiestijging van €2,58 zou betekenen voor de basisverzekering. Dit is echter onder voorbehoud: het is aan de zorgverzekeraars zelf om een daadwerkelijke premie te berekenen en aan te bieden. Zij hebben tot 12 november de tijd om de premie wereldkundig te maken. Wat in ieder geval vaststaat, is dat het eigen risico niet zal veranderen in 2022. In de Miljoenennota meldt het kabinet dat het eigen risico vast blijft staan op het bedrag van €385.

Corona

De basisverzekering wordt tijdelijk uitgebreid met herstelzorg na corona. In elk geval tot 1 augustus 2022. Er wordt 2,1 miljard euro uitgetrokken voor coronabestrijding, vooral in de test- en vaccinatie-infrastructuur. Eind van het jaar komt er een apart plan om beter voorbereid te zijn op toekomstige virusuitbraken. Kern zal zijn het verbeteren van de paraatheid, het vergroten van ons aanpassingsvermogen en onze zelfvoorzienendheid om toekomstige crisissen aan te kunnen.

Samenwerken

Gemeenten, zorgverzekeraars en zorgkantoren zoeken steeds vaker de samenwerking op om de zorg rondom de burgers die zorg nodig hebben zo goed mogelijk te regelen. Deze domein-overstijgende samenwerking kan leiden tot betere zorg in de thuisomgeving, waardoor intensieve zorg te voorkomen is of in ieder geval uit te stellen.

Digitale zorg

Corona heeft bewezen dat veel zorg ook digitaal kan. Daarom blijft de overheid hierop investeren waarbij ook aandacht komt voor digitale vaardigheden.

Langer Thuis

De behoefte van ouderen om in hun eigen vertrouwde omgeving zelfstandig oud te kunnen worden met een goede kwaliteit van leven blijft uiteraard bestaan. Er wordt onder andere ingezet op preventie, het versterken van de sociale basis, het versterken van eigen redzaamheid van senioren en hun (sociale) omgeving en het voorkomen van zorg. Er wordt geïnvesteerd op de Juiste Zorg op de Juiste Plek. Er is in 2022 € 5 miljoen beschikbaar voor de inzet van cliëntondersteuning.

Wonen

Om het tekort aan woningen op de huidige markt te lijf te gaan, trekt het kabinet over de komende tien jaar € 1 miljard uit. Deze impuls dient om de snelle bouw van woningen te stimuleren. Specifiek voor senioren komt er in 2022 € 20 miljoen beschikbaar voor het stimuleren van geclusterde woningen voor ouderen. En € 10 miljoen is beschikbaar voor kwetsbare groepen. Tevens wordt ingezet op beschikbaarheid van woon-zorgvisies in alle gemeenten en het – waar nodig – versterken van deze visies vanuit het perspectief van senioren.

Maak uw huis duurzaam

Om te voldoen aan de eisen van het klimaatakkoord wil het kabinet dat gebouweigenaren verduurzaming kunnen betalen. Zo wordt er €288 miljoen aan subsidie beschikbaar gesteld om hybride warmtepompen in woningen te installeren. Een nog groter bedrag is uitgetrokken voor de isolatie van huur- en koopwoningen: € 514 miljoen. Voor verhuurders is een aparte subsidie ingesteld. Via deze subsidieregeling kunnen verhuurders ondersteuning aanvragen om hun woningen zo duurzaam mogelijk te verbouwen. De regeling geldt voor 4 jaar, tot 2025. Er is in totaal € 160 miljoen beschikbaar. Het kabinet wil deze subsidie uiterlijk 1 januari 2022 laten ingaan.

Analyse Digitalisering

Vorig jaar meldde het ministerie van Binnenlandse Zaken dat digitale inclusie een belangrijke doelstelling vormde in het kabinetsbeleid. De lockdown toonde aan dat digitale hulpmiddelen in veel gevallen uitkomst boden. Maar het toonde ook aan dat ‘een aanzienlijk deel van de bevolking digitaal vastloopt zonder hulp’. Met die beweegreden werd het programma Digitale Inclusie doorgezet. In 2022 gaat het kabinet zich met het programma Digitale Inclusie hardmaken voor een samenleving waarin iedereen kan meedoen. De Alliantie Digitaal Samenleven spitst de activiteiten toe op vier doelgroepen waaronder senioren. In navolging van het eerder ingezette kabinetsbeleid, blijft de overheid zich inzetten voor digitale toegankelijkheid, begrijpelijkheid en gebruiksvriendelijkheid. Een voorbeeld zijn machtigingsvoorzieningen voor burgers en bedrijven die niet zelf hun digitale zaken kunnen, willen of mogen afhandelen.