Waarvoorzijn­senioren het bangst?

90 procent van de senioren is weleens bang. Maar waar zijn we het meeste bang voor? Van alle angsten die mogelijk zijn – van hoogtevrees tot de angst voor een verkeersongeluk – is de grootste angst van senioren om gehackt te worden. Die angst is zelfs nog groter dan de vrees voor een ongeneeslijke ziekte of om dement te worden. Zo blijkt uit het Grote Angst-onderzoek van het Nationaal Seniorenpanel van KBO-PCOB waaraan 1.850 senioren meededen.

Angst is een veelvoorkomend fenomeen. Iedereen is weleens bang. Gelukkig maar, want angst is in veel gevallen een goede raadgever, die ons in staat stelt om snel te reageren op mogelijke gevaren. Ook onder Nederlandse ouderen is het heel gewoon om weleens bang te zijn. Negen op de tien senioren ervaren dan ook zo nu en dan angst. En die angsten hebben vaak te maken met de eigen veiligheid of gezondheid.

Internetangst is groot

Uit eerder onderzoek van KBO-PCOB bleek al dat de vrees om slachtoffer te worden van internetcriminelen erg aanwezig is onder senioren. De uitkomsten van het Grote Angst-onderzoek bevestigen dat nu opnieuw: vier op de tien ouderen zijn bang om gehackt te worden. Van alle mogelijke angsten is dit de meest voorkomende onder senioren. De impact van de angst om gehackt te worden op het dagelijks leven is relatief groot, net als bij andere internetangsten, zoals de angst om bespied te worden via de computer of een verkeerde link aan te klikken.

‘Ik durf niet via internet te bankieren, iets te kopen of formulieren in te vullen. Maar het wordt steeds meer onmogelijk gemaakt om het op een andere manier te doen.’

Media voeden angst

De angst voor internetgevaren houdt de gemoederen van senioren nog niet zo heel lang bezig. In driekwart van de gevallen heeft de ‘internet-angst’ zich pas in de laatste vijf jaar ontwikkeld. Niet zo gek gezien de verregaande digitalisering in onze samenleving en de stevige digitale inhaalslag die senioren maken. Uit de open antwoorden van de respondenten blijkt dat deze angsten vooral gevoed worden door berichtgeving en waarschuwingen in de media en zorgen voor een gevoel van sociale onveiligheid.

Ouderdom komt met… angsten?

Ouderdom komt met gebreken. We zijn ons er allemaal bewust van, maar het achteruitgaan van onze gezondheid met de jaren levert ook angstgevoelens op. 39% van alle senioren is hier weleens bang voor.

Ook de angst voor dementie en daardoor de controle te verliezen spookt door de hoofden van ruim een op de drie senioren. Opvallend is dat juist jongere senioren, in de leeftijd 50 tot 64 jaar, hier vaker mee bezig zijn (46%). Dit heeft vaak te maken met de eigen ervaring: ze hebben dit zelf zien gebeuren bij iemand

Verlies zelfstandigheid

Niet alleen de lichamelijke problemen zelf baren de senioren zorgen, ook de consequenties daarvan. Zo vreest een op de drie senioren een deel van zijn of haar vrijheid te verliezen wanneer hij of zij door ziekte of gebrek niet meer zelfstandig kan wonen.

Deze angst is bovengemiddeld aanwezig bij alleenstaande ouderen (45%) en ouderen zonder kinderen (40%). De angst neemt toe naarmate mensen ouder worden en het moment waarop ze niet meer zelfstandig kunnen wonen veelal dichterbij komt.

Geen grote beperkingen, wel zorgen

Dat het heel normaal is om bang te zijn, is duidelijk. Angst wordt echter als vervelend ervaren als het invloed heeft op je dagelijks leven. Gelukkig laten Nederlandse senioren zich doorgaans niet beperken in hun doen en laten door de angsten die zij ervaren.

Meer dan de helft van de ouderen wordt hier zelfs helemaal niet door beperkt. Wanneer zich wel beperkingen voordoen, is dit vaak in lichte vorm en stellen zij zich hierdoor voorzichtiger op.

Maar we kunnen niet stellen dat de angsten niets met hen doen. Ongeveer twee op de drie ouderen hebben mentale klachten door hun angst. Dit uit zich hoofdzakelijk in bezorgdheid en piekeren. Ook het gevoel de controle te verliezen is een veelgenoemde mentale uitwerking van angst. Slaapproblemen zijn de meest voorkomende lichamelijke uiting van angst en komt in ongeveer een op de vijf gevallen voor.

De angsten die te maken hebben met de gezondheid proberen senioren tegen te gaan door extra goed voor de gezondheid te zorgen (51%) en hier preventief mee bezig te zijn, bijvoorbeeld door hersentraining tegen geheugenverlies (34%).

Andere angsten leiden juist weer tot het mijden van bepaalde situaties. Zoals vaak bij mensen die angstig zijn in het verkeer.

Cliché maar waar: praten helpt

Wat helpt volgens de Nederlandse senioren het beste tegen angst? Erover praten. Driekwart van de senioren lucht zijn hart bij de partner, vrienden of kinderen om angstgevoelens te verminderen.

Vrouwen zoeken vaker iemand op om mee te praten dan mannen (78% tegen 69%). Hoewel het onder senioren vrij gebruikelijk is om angsten bespreekbaar te maken, is dit niet altijd makkelijk. Een op de acht heeft hier moeite mee. Al is praten over angst voor veel senioren door de jaren heen wel gemakkelijker geworden.

Professionele hulp schakelen de senioren nauwelijks in voor hun angst (13%). Vaak simpelweg omdat ze er nog nooit over nagedacht hebben. Eigenlijk gaan de senioren redelijk ontspannen om met angst.

• Vrouwen kennen vaker angst dan mannen (92% tegen 88%)
• Gezonde mensen zijn minder angstig dan niet-gezonde (82% tegen 95%)
• De meeste angsten van senioren zijn relatief nieuw en in de afgelopen 5 jaar ontstaan
• 1 op de 8 senioren heeft moeite om te praten over zijn of haar angsten