Pas gevaarlijk remsysteem van scootmobielen aan!
Tekst: Rianne van der Molen
Foto’s: Maarten Laupman, Shutterstock
‘Waarom mogen er nog steeds scootmobielen worden verkocht die op een absurde wijze onveilig zijn? Die zijn uitgerust met een remsysteem dat totaal indruist tegen de menselijke logica? Waarbij je, als je plotseling moet remmen, niet moet knijpen, maar juist de gashendel moet loslaten!’, zo schreef KBO-PCOB-lid Jannie Bunk-van Buuren uit Harderwijk.
Ook de Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV) concludeerde al in 2018 dat veel scootmobielen onveilig zijn. Maar er verandert weinig.
Samen met buurman Cor rijdt Marja Kerpel (75) vorig jaar richting het Kralingse Bos in Rotterdam. Heel voorzichtig, want het is de eerste buitenrit op haar nieuwe scootmobiel.
‘Ik heb last van duizelingen en had net mijn middenvoetsbeentje gebroken’, vertelt ze. ‘Daardoor werd het steeds moeilijker om de deur uit te gaan. ‘Is een scootmobiel niet iets voor jou?’, vroeg een vriendin in die tijd. Haar vader was overleden en zijn bijna nieuwe scootmobiel kon ik overnemen voor een prima prijs.
Met 22 kilometer tegen brug
De rit gaat prima, tot ze rechts een brug over moet. Terwijl ze instuurt om de brug op te rijden, komen twee fietsers haar tegemoet op een naastgelegen fietspad.
‘Waarom weet ik niet, maar ik schrok van ze. Dus wilde ik remmen. Jarenlang heb ik gefietst met handremmen en in die reflex kneep ik de gashendel in.’ Die blijkt zonder dat ze dat weet op standje ‘haas’ te staan. Door de snelheid haalt de scootmobiel de bocht niet en knalt ze rechtdoor met 22 kilometer per uur tegen de zijkant van de brug. De scootmobiel kantelt en Marja slaat achterover met haar hoofd op de straat. Daar blijft ze verdwaasd liggen, terwijl van alle kanten hulp aansnelt. Een van hen is een verpleegkundige, die haar onderzoekt en weer op de scootmobiel helpt.
Achter buurman Cor aan gaat ze naar huis. ‘Ik had overal pijn, maar deed gewoon de kiezen op elkaar. Wat moet je anders?’
In de sloot
Ze is niet bepaald de enige scootmobielrijder die weleens denkt te remmen en juist dan gas geeft. De gashendel van veel scootmobielen oogt namelijk hetzelfde als de handrem van een fiets, maar je moet knijpen om gas te geven en loslaten wanneer je wil remmen.
Jannie Bunk-van Buuren zag het bij een goede kennis ook misgaan een paar jaar geleden. ‘De tweede of derde keer dat hij met zijn scootmobiel op pad ging, belandde hij in de sloot. Omdat hij dus het gaspedaal inkneep in plaats van losliet.
Brein bij acuut handelen
Volgens Dick de Waard, hoogleraar verkeerspsychologie en mobiliteitsbehoud aan de Rijksuniversiteit in Groningen, heeft het grote probleem van dat remsysteem te maken met de processen in ons brein wanneer we in een onverwachte situatie belanden en acuut moeten handelen.
‘Op die momenten val je terug op alles wat je goed geleerd hebt. En we fietsen nu eenmaal veel meer in ons leven dan dat we op zo’n scootmobiel zitten. De persoon die dit systeem heeft bedacht, had volgens mij best kunnen bedenken dat dit een ramp zou worden.’
‘Als we vanaf morgen opeens auto’s gaan maken waarin het gaspedaal links zit en de rem rechts, kan iedereen zich voorstellen dat het misgaat. Het is nu eenmaal handiger om bepaalde handelingen systematisch op dezelfde manier uit te voeren.’
Voor iedereen is dat volgens hem prettig, maar voor senioren nog iets belangrijker. ‘Zij hebben al een lang verkeersverleden, waardoor het echt ingewikkeld wordt om iets nieuws aan te leren. Vooral wanneer je in een situatie raakt waarin de intuïtie het overneemt.’
Relatief veel verkeersdoden
Hoe groot de groep is die in de problemen komt, is lastig te duiden. Over het aantal gewonden onder scootmobielrijders zijn geen betrouwbare gegevens bekend.
Wel over het aantal verkeersdoden op de scootmobiel. Dat waren er volgens het CBS in 2000 nog maar zes, in 2022 steeg dat naar 39, waarvan de meesten 70-plussers. In absolute aantallen lijkt dat mee te vallen, maar zet je het af tegen de andere groepen verkeersdeelnemers en hun doden, dan zijn het gemiddeld heel veel doden.
De Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV) adviseerde in november 2018 de scootmobielen te voorzien van een rem waarmee actief geremd kan worden, de stabiliteit van de voertuigen te verbeteren en een stuurhoekbeveiliging toe te voegen die ervoor zorgt dat het stuur vanaf een bepaalde snelheid minder snel kan draaien.
Na het onderzoek in 2018 laat de toenmalige minister van Infrastructuur en Waterstaat Van Nieuwenhuizen weten hierover in gesprek te gaan met de branche. Dat is vijf jaar geleden…
Nieuwe kader voor gehandicaptenvoertuigen
KBO-PCOB vroeg huidig minister Harbers een reactie op dit artikel. Hij stelt: ‘Het doel van scootmobielen is om mensen die minder mobiel zijn een stuk zelfstandigheid terug te geven. Ik vind het belangrijk dat de voertuigen veilig zijn.
Daarom neem ik de aanbevelingen van SWOV mee in het nieuwe kader voor gehandicaptenvoertuigen. De actieve rem is hier onderdeel van. We zien dat er verschillende scootmobielen bestaan. Dat vind ik waardevol, want niet iedereen heeft dezelfde behoefte. De voertuigen met een gashendel zijn voor sommige mensen de enige manier om mobiel te zijn. Ik wil die mobiliteit niet onnodig beperken.’
Schijnoplossing
Jannie Bunk kan woest worden om dat soort uitspraken. Dat niet iedereen moord en brand schreeuwt, heeft volgens haar ook te maken met de afhankelijkheid die veel mensen voelen. ‘Wanneer iemand een scootmobiel via de gemeente krijgt, betekent dat voor hen dat ze weer iets mobieler worden. Dan gaan ze echt niet zeggen dat ze hun voertuig niet vinden deugen. Want wat als ze hem dan weer kwijtraken? Hun vrijheid is belangrijker.
Dit vindt KBO-PCOB!
Ingrid Rep, directeur KBO-PCOB: ‘Sinds 2007 zijn er al meerdere onderzoeken verricht over de onveiligheid van scootmobielen. De onderzoekers komen steeds tot dezelfde aanbevelingen: pas het voertuig aan, doe iets aan de infrastructuur en train de bestuurders in hun eigen wijk. Bied die mogelijkheden niet alleen aan wanneer mensen een nieuwe scootmobiel aanschaffen, maar ook als ze een tweedehands exemplaar overnemen. We weten dat er steeds meer ouderen komen, waardoor ook het aantal ouderen op scootmobielen zal toenemen. Als we nu weten dat het remsysteem leidt tot meer ongelukken, dat de instabiliteit van scootmobielen leidt tot meer ongelukken, waarom is er dan na al die jaren nog steeds niet gebeurd?’
Word abonnee!
Neem nu een abonnement op het Magazine van KBO-PCOB en geniet van mooie interviews, aangrijpende verhalen, stevige dossiers en handige informatie. Profiteer bovendien van de vele voordelen die u als abonnee geniet en doe mee aan de winacties.