Onderzoek zorg 2023 Wie zorgt er straks voor u?
Tekst: Femke van den Berg, Koen Tuerlings
Foto’s: Norbert Waalboer, Shutterstock
Nederland stond lange tijd bekend om zijn ‘beste zorg ter wereld’, maar is dat nog steeds zo? Kunnen we er nog wel van uitgaan dat goede zorg beschikbaar is als we dat nodig hebben? Nu er steeds meer ouderen zijn die veel ouder worden terwijl de beroepsbevolking afneemt? Het wordt duidelijk dat we veel meer voor elkaar zullen moeten zorgen. Wie zorgt er dan voor u en wat bent u bereid te doen?
Volgens de CBS-prognoses is in 2040 een kwart van de Nederlandse bevolking 65 jaar of ouder. Ter vergelijking: nu is dat één op de vijf. De levensverwachting stijgt van 82 jaar naar 86 jaar in 2040. Het aantal alleenwonende 80-plussers zal in 2040 verdubbelen tot 750 duizend mensen. Dit heeft grote gevolgen voor de zorg, waar nu (soms) al een tekort is aan professionele zorgmedewerkers.
‘De zorg kan en moet anders’
‘Momenteel wachten ongeveer 20.000 mensen op een plek in het verpleeghuis. Ook de druk op de thuiszorg neemt toe. Er is overal een tekort aan personeel. Toch werken er maar liefst 475.000 mensen in de ouderenzorg. Maar er zijn nog altijd zo’n 10.000 vacatures. Dat aantal zal toenemen, want de vraag naar zorg groeit. En de komende jaren gaan veel zorgmedewerkers met pensioen.
Zorgvraag verminderen
Dit betekent dat we moeten kijken hoe de zorg anders kan. Het is belangrijk om de vraag naar professionele ouderenzorg te verminderen. Betaald mantelzorgverlof kan daaraan bijdragen. Net als reablement. Hierbij krijgen hulpbehoevende ouderen een kort, intensief traject om hun vaardigheden te vergroten, waardoor ze langer zelfstandig blijven.
Personeel vinden en binden
Daarnaast is het uiteraard belangrijk dat mensen in de ouderenzorg willen – blijven – werken. Goede opleidings- en stagemogelijkheden zijn dus essentieel. Loonsverhoging zal ook helpen. Net als het verminderen van administratieve taken, zodat zorgmedewerkers meer tijd overhouden voor cliënten. En zorgtechnologie, om hun werk te verlichten.
Jezelf voorbereiden
Het is ook cruciaal dat mensen zichzelf goed voorbereiden op hun oude dag. Hoe je dat doet? Bijvoorbeeld door tijdig je sociale netwerk uit te breiden, zodat er meerdere mensen zijn op wie je kunt terugvallen. Bespreek ook met naasten wat je voor elkaar kunt betekenen, als dat nodig is. Houd je digitale vaardigheden op peil. En blijf in beweging. Dit alles draagt eraan bij dat je zolang mogelijk voor jezelf en anderen kunt zorgen.’
‘De overheid moet aan de bak’
‘De Nederlandse ouderenzorg piept en kraakt. Er komen steeds meer senioren, die bovendien steeds ouder worden. En dus vaker met aandoeningen te kampen krijgen. Maar er zijn te weinig jongere mensen om hun zorg te kunnen bieden. Dat blijft voorlopig zo.
Toegankelijkheid onder druk
Voor senioren met een dikke portemonnee is dit niet zo’n probleem. Zij kunnen zelf hun zorg inkopen bij particuliere zorgorganisaties. Mensen met een krappere beurs zijn aangewezen op publieke zorgvoorzieningen. De toegankelijkheid daarvan staat echter onder druk. Je komt tegenwoordig niet zo snel meer in aanmerking voor thuiszorg of een plek in een verpleeghuis.
Mantelzorg is niet vanzelfsprekend
De overheid stimuleert dat mensen langer zelfstandig thuis blijven wonen. Hoe bereid je je daarop voor? Bijvoorbeeld door tijdig te verhuizen naar een gelijkvloerse woning, in de buurt van winkels. Maar die woningen zijn er niet zoveel …
Je kunt ook alvast kijken wie in je omgeving mantelzorg zou willen verlenen, als dat nodig is.
Overheid moet meer doen
De oplossingen voor de druk op de ouderenzorg moeten volgens mij vooral uit Den Haag komen. Faciliteer als overheid bijvoorbeeld woonprojecten, waarbij vitale mensen ondersteuning bieden aan ouderen met gezondheidsklachten. Geef de vitale mensen vervolgens een huurkorting. Zo maak je zo’n project voor beide groepen aantrekkelijk. Of stimuleer jonge senioren om – met behoud van loon – vrijwilligerswerk te doen voor ouderen. Bouw nieuwe verzorgingshuizen. Leer schoolkinderen dat ze een verantwoordelijkheid hebben voor oudere generaties. Maar vooral: vraag senioren zelf wat hun behoeften zijn. En speel daarop in.’
‘Ik ben zwaar overspannen’
‘Mijn buitenlandse partner en ik trouwden zestien jaar terug. Twee jaar later kwam ik erachter dat hij mogelijk dementeerde. Dat bleek inderdaad zo te zijn. Door een ernstige ziekte zijn bepaalde plekken in zijn hersens beschadigd. De rest van zijn brein is gezond, net als bij ieder ander.
Geheugenproblemen
Mijn echtgenoot vergeet bijvoorbeeld de deur op slot te doen. Ook loopt hij weg bij de pan op het fornuis, zodat alles overkookt. Verder vergeet hij zijn Nederlandse woorden vaak; in zijn moedertaal kan hij zich nog wel optimaal uitdrukken. En als iets hem te veel is, dan heeft hij een kort lontje. Toch genieten we er ook nog steeds van dat we bij elkaar zijn. We gaan nog vaak samen op vakantie in Europa, hoewel hij het merendeel later vergeet.
Overspannen
De situatie is voor mij te zwaar, omdat ik ook op leeftijd ben. Onlangs constateerde de huisarts dat ik overspannen ben door de voortdurende stress. Ik loop al jarenlang op mijn tenen. Met de huisarts heb ik ook gesproken over opname van mijn echtgenoot in een verpleeghuis. Maar daar zou hij niet op zijn plek zijn, omdat hij een andere taal spreekt
Rustmomenten
Twee middagen doet mijn echtgenoot vrijwilligerswerk in een zorginstelling, waar hij onder meer koffie schenkt. Dan wandel ik veel, onder andere in het bos. Het zou fijn zijn als ik meer tijd had voor mezelf, maar voorlopig zijn dit mijn enige rustmomenten. Dit is dus mijn leven; ik heb geen andere keus.’
*Wim van Cleve heet in het echt anders; zijn naam is bekend bij de redactie.
Word abonnee!
Neem nu een abonnement op het Magazine van KBO-PCOB en geniet van mooie interviews, aangrijpende verhalen, stevige dossiers en handige informatie. Profiteer bovendien van de vele voordelen die u als abonnee geniet en doe mee aan de winacties.