Onderzoek zingeving Wat maakt ons gelukkig?
Tekst: Koen Tuerlings, Saskia Grootegoed
Illustraties: Studio Room, Shutterstock
We worden met zijn allen steeds ouder en blijven langer gezond. Hierdoor hebben we een levensfase cadeau gekregen: de derde levensfase waarin we meestal niet meer hoeven te werken en die we naar eigen wens kunnen invullen. Dat deze levensfase voor- en tegenspoed kent, mag duidelijk zijn in een tijd waarin we van crisis naar crisis gaan.
Toch voelen ruim zeven op de tien senioren zich momenteel (erg) gelukkig. Zo blijkt uit het Zingevingsonderzoek dat in opdracht van KBO-PCOB is uitgevoerd door het Nationaal Seniorenpanel. Drie op de tien senioren zijn minder tevreden. Wat maakt het verschil?
Genen
Wist u dat onze genen voor een deel bepalen hoe gelukkig we ons voelen? Het is natuurlijk mooi meegenomen als je van nature in het bezit bent van ‘geluksgenen’, maar voor een gelukkig leven is meer nodig. Een goede gezondheid bijvoorbeeld. Maar liefst 89% van de mensen die oud worden met relatief weinig gezondheidsproblemen geeft aan (erg) gelukkig te zijn. Maar op het moment dat gezondheidsklachten het leven (ernstig) beperken, zakt dit percentage naar 53%. Een flink verschil. Gezondheid is dus erg bepalend voor hoe gelukkig we ons voelen.
Contact
Ook het hebben van een levenspartner is deels geluksbepalend. Van de mensen met een levenspartner is ruim driekwart erg gelukkig, terwijl van de alleenstaanden slechts iets meer dan de helft zegt gelukkig te zijn. Het dagelijks leven met iemand kunnen delen maakt dus een groot verschil. Wat ook meespeelt is dat mensen met een relatie vaak meer sociale contacten hebben en dat draagt weer bij aan gelukkig zijn. Want sociale contacten zijn een niet te onderschatten factor als het aankomt op geluk.
Met pensioen. En dan?
Wie met pensioen gaat begint aan een hele nieuwe fase. Op allerlei vlakken verandert het leven. Uit ons onderzoek blijkt dat twee op de drie gepensioneerden van tevoren hebben nagedacht over de veranderingen die de pensionering met zich meebrengt. Hoe die voorbereiding eruitzag is per persoon erg verschillend. Veel mensen volgden de cursus Pensioen in Zicht en lazen zich van tevoren goed in over de financiële gevolgen van het pensioen. Maar het gaat natuurlijk niet om geld alleen.
Sociaal leven
Ook wat zingeving betreft, helpt het om voor de pensioendatum al na te denken over hoe je je sociale leven in gaat vullen. Niet alleen het werk stopt, maar ook de contacten met collega’s verdwijnen. Veel ondervraagden zijn van mening dat senioren- en vrijwilligersorganisaties hierin een belangrijke rol kunnen spelen, meer dan de overheid. Een beetje hulp in de voorbereiding is dus belangrijk, net als advies van mensen die al met pensioen gingen.
Het hoeft niet groots en meeslepend
Als we denken aan een gelukkige latere leeftijd dan komt al snel het beeld op van de senior genietend van de zon op een luxe jacht of op een avontuurlijke roadtrip naar een onbekende bestemming. Maar wat blijkt: de meeste mensen vinden het geluk veel dichter bij huis en in kleine, schijnbaar alledaagse zaken. Erop uitgaan in de natuur, thuis rustig een mooi boek lezen of iets doen voor een ander blijken veel betekenisvoller.
Kleine dingen
Geluk schuilt in de kleine dingen van het leven. Wat maakt dat 65-plussers zin hebben om aan de dag te beginnen? Waar krijgen ze energie van?
Contact maakt gelukkig
Dat sociale contacten belangrijk zijn voor onze emotionele en fysieke gezondheid blijkt al jaren uit allerlei onderzoeken. Ook in ons onderzoek kwam dit duidelijk naar voren. Maar liefst negentig procent van de senioren met (bijzonder) veel sociale contacten is (erg) gelukkig. Bij de mensen die aangeven maar zelden sociale contacten te hebben, is slechts 23% gelukkig.
Een goed gesprek
We hebben allemaal weleens de behoefte om ons hart te luchten en anderen te vertellen wat er speelt in ons leven. Toch voert niet iedereen regelmatig een ‘echt’ gesprek over wat hen echt diep van binnen bezighoudt.
Ruim negen op de tien senioren die meededen in ons onderzoek voeren nog weleens een goed gesprek. Opvallend is dat het aantal goede gesprekken afneemt als mensen ouder en kwetsbaarder worden.
Zorgen voor elkaar
65-plussers zijn actief als vrijwilligers, houden verenigingen en sportclubs draaiende en ontlasten veel jonge gezinnen door als grootouders de kleinkinderen op te vangen. Maar ze zorgen ook voor hun ouders en voor elkaar.
Met het klimmen der jaren wordt ook deze zorg voor anderen steeds belangrijker. Een kwart van de senioren is op dit moment mantelzorger. Dat is zwaar, zeker als je zelf op leeftijd komt. Uit ons onderzoek blijkt dat 22% van de 80-plussers zelf mantelzorger is. Ook al klagen deze ouderen niet, het is vaak wel een zware last.
Bent u zo’n mantelzorger, regel dan praktische ondersteuning en zorg dat ook u uw hart bij tijd en wijle kunt luchten en even op adem kunt komen.
Over het onderzoek
Het onderzoek Zingeving in de derde levensfase is in opdracht van KBO-PCOB uitgevoerd door het Nationaal Seniorenpanel. Via een online vragenlijst deden 1.690 senioren in de periode 23 augustus tot 12 september 2022 mee aan het onderzoek. De gemiddelde leeftijd van de deelnemers was 77 jaar.
Word abonnee!
Neem nu een abonnement op het Magazine van KBO-PCOB en geniet van mooie interviews, aangrijpende verhalen, stevige dossiers en handige informatie. Profiteer bovendien van de vele voordelen die u als abonnee geniet en doe mee aan de winacties.