Onderzoek Koopkracht 2021 We geven het meeste weg

Driekwart van de Nederlandse senioren heeft gedurende het leven vermogen opgebouwd: spaargeld, overwaarde op hun huis, koopsompolissen, lijfrentepolissen en geld dat is uitgeleend aan anderen.

Meer dan de helft van dit eigen vermogen schenken ze bij leven en bij overlijden, vooral aan hun (klein)kinderen. Maar dat de staat hier dan wéér belasting over gaat innen, vinden ze onterecht. Sommigen noemen het zelfs diefstal. Zo blijkt uit het grote koopkrachtonderzoek van KBO-PCOB waar 1.474 senioren aan meededen.

Ruim acht op de tien senioren schenken of vererven een deel van wat ze bezitten, of zijn dat van plan te doen. Het vaakst aan hun kinderen (82%) en hun (achter)kleinkinderen (39%), gevolgd door goede doelen (18% ).

Hoe hoger de leeftijd, hoe meer er wordt geschonken en vererfd. Dus de jongere generatie houdt (percentueel) meer geld voor zichzelf en de ouderen geven meer weg.

53% van de senioren die schenken en/of vererven geven de helft of meer weg van hun vrij besteedbaar vermogen. De meesten (acht op de tien) verbinden daar ook geen voorwaarden aan.

‘Het is gewoon diefstal’

Wie iets schenkt of nalaat, bijvoorbeeld aan de kinderen, krijgt te maken met de zogenaamde erf- of schenkbelasting. Bijna zes op de tien senioren zijn (redelijk) goed op de hoogte van deze belastingen en nog eens 30% kent de hoofdlijnen.

Drie op de tien senioren die (gaan) schenken of vererven, laten zich hierover financieel adviseren, de meesten door een notaris (66%), gevolgd door een financieel expert (31%), door KBO-PCOB (20%, onder meer artikelen in het ledenmagazine), familie en kennissen (17%) en de Belastingdienst (6%).

Onbelast

Maar liefst 90% van de senioren vindt de huidige erf- en schenkbelasting te veel van het goede. Ze vinden het niet terecht dat over zaken die al een of meer keer zijn belast, nog eens belasting wordt geïnd. Ruim een derde wil dat er minder zwaar belast wordt, maar 55% van de senioren vindt dat schenkingen en erfenissen helemaal onbelast moeten zijn.

Wat mag je schenken of nalaten?

Erven

Kinderen en kleinkinderen hoeven tot € 21.282 geen belasting te betalen over een erfenis van hun (groot)ouders. Daarboven moeten zij vanaf 10% tot maximaal 20% belasting betalen. Wanneer de erfenis naar andere personen gaat, zoals een broer of zus of niet-familieleden, dan gelden lagere vrijstellingen en hogere belastingpercentages.

Schenken

U mag dit jaar € 6.604 schenken aan uw kinderen zonder dat hierover belasting moet worden betaald. U mag ook eenmalig een groter bedrag schenken aan uw kinderen voor bijvoorbeeld een studie (maximaal €55.996) of de aankoop van een huis (maximaal € 105.302), zonder dat de kinderen hierover belasting hoeven te betalen.

Over bedragen die hoger zijn, moeten kinderen tot maximaal 36% belasting betalen. Gaat de schenking naar andere personen zoals kleinkinderen, broer of zus of niet-familieleden, dan gelden lagere vrijstellingen en hogere belastingpercentages.

Appeltje voor de dorst

53% van de senioren geeft de helft van hun vermogen weg. 24% geeft 10% weg. Maar wat doen de senioren met het vermogen en spaargeld dat ze niet weggeven? Dat blijken ze vooral uit te geven aan noodzakelijke dingen, zoals vaste lasten, woningaanpassingen en uitvaart. En het is een appeltje voor de dorst.

Senioren gebruiken hun vermogen zelf voor:

• 63% noodpotje voor tegenvallers zoals woningreparaties of vervanging van apparatuur
• 48% reizen en leuke dingen doen of kopen
• 41% voor de uitvaart
• 37% afdekken vaste lasten voor wonen, zorg en dergelijke
• 36% andere zaken, zoals aanpassingen aan de woning om er langer te kunnen blijven wonen, verduurzaming van de eigen woning, een studie of de aanschaf van een senioren-appartement

Ruim een kwart heeft niets te schenken

85% van de respondenten kan en wil schenken of nalaten, maar dat is niet iedereen gegeven. 15% van de Nederlandse senioren heeft niets geschonken, en gaat ook niets schenken of vererven. De belangrijkste reden is dat ze weinig tot niets hebben om te schenken of na te laten (51%), gevolgd door de reden dat ze zelf graag willen genieten van wat ze verdiend hebben in hun leven (40%).

De groep senioren die geen financiële buffer heeft, is groter dan gedacht: 26% van de respondenten geeft aan geen eigen vermogen te hebben.

Toekomstige generatie senioren

En de toekomstige generatie senioren zal het financieel zwaarder krijgen dan de huidige groep senioren, denkt de helft van alle senioren.

De belangrijkste redenen zijn ‘de nieuwe (ongunstige) pensioenwet’, ‘veel 50-plussers zitten nu al in de bijstand’, ‘pensioen op middelloon in plaats van eindloon’, ‘het zijn veel flexwerkers en ZZP’ers’, ‘veel meer pensioenbreuk’, ‘weinig kunnen sparen’ en ‘wij hadden de hypotheekrenteaftrek en een groeiende economie, zij niet’. Ons onderzoek ondersteunt dit vermoeden.