Machteld Huber Veerkrachtig

Gezondheid is veel meer dan niet ziek zijn. Eten, beweging, maar ook zingeving en verbondenheid met anderen zijn er deel van. Die boodschap is het levenswerk van voormalig huisarts Machteld Huber (70), de grondlegger van Positieve Gezondheid.

‘Ik heb een diep vertrouwen in het leven zelf.’

Gehaktmolenjaren

Aan het begin van haar loopbaan als arts werd Machteld Huber een aantal keren ernstig ziek. ‘Mijn gehaktmolenjaren’ noemt ze de periode tussen haar 30ste en 35ste jaar. ‘Het was een verschrikkelijke tijd, maar ik gebruikte die periode ook om mezelf nauwkeurig te observeren.

Wat overkomt me? Wat gebeurt er in me? Wat maakt dat ik mij beter voel en wat werkt juist averechts? Wat is het effect van wat ik eet, van of ik beweeg en van welke mensen ik om me heen heb?’

Leven vanuit persoonlijke zingeving

Haar ervaringen sloten niet goed aan bij wat ze als arts had geleerd. ‘Ik heb altijd de behoefte gehad om het leven te begrijpen’, vertelt ze.

‘Toen ik jong was, sprak ik graag met Pim Boellaard, een vriend van mijn vader. Hij was verzetsstrijder en had concentratiekampen overleefd. Hij leerde me dat mensen die kameraden hebben en een ideaal – voor koningin en vaderland, in zijn geval – beter door moeilijke omstandigheden kwamen.

Later las ik eenzelfde boodschap bij de joodse psychiater Viktor Frankl. Leven vanuit persoonlijke zingeving maakt ons sterker.’

Onder een kaasstolp

Huber groeide op met de natuur, op de Veluwe. ‘Ik studeerde heel graag geneeskunde, maar het voelde ook alsof ik langzaam onder een kaasstolp terechtkwam. Ik raakte vervreemd van het leven.

Ik herinner me scherp dat ik tijdens mijn coschappen met een internist en hoofdzuster op de kamer van een zieke demente man kwam. Mijn opleiders bekeken direct de staatjes aan zijn voeteneind en zagen niet dat hij al overleden was. Dat schokte mij zeer.’

Het belang van voeding

Na haar jaren van ziekte was haar interesse in een glanzende carrière verdwenen. ‘Ik besloot te gaan voor wat mij vervulling geeft’, zegt ze. Zo werkte ze met verslaafden en mensen met oorlogstrauma’s, die haar veel leerden over de praktijk van veerkracht.

Ze werd onderzoeker aan het Louis Bolk Instituut, waar ze wilde werken aan gezondheidsbevordering. Ze deed er onder meer onderzoek naar de effecten van biologisch voer op het herstelvermogen van dieren, omdat dat mogelijk zowel de gezondheid als het milieu kan dienen.

En voeding is belangrijk! ‘In mijn hele opleiding geneeskunde kreeg ik als student vier uurtjes les over voeding’, zegt ze. ‘Ongelofelijk.’

Ongewenste boodschap

Vorig jaar oktober onthulde het tv-programma Zembla een gang van zaken die uiteindelijk aan de wieg stond van Positieve Gezondheid. In 2005 moesten namelijk de resultaten van een onderzoek aangepast worden onder druk van grote onderzoeksinstituten.

‘Onze conclusie was dat zieke dieren sneller herstellen met biologisch voer’, vertelt Huber. ‘Maar dat was een ongewenste boodschap op dat moment.’

Ze was kapot van de tegenwerking, maar tegelijk opende het een nieuwe weg. ‘Het argument van de tegenstanders was namelijk dat er geen werkzame definitie van gezondheid is’, zegt ze. ‘En dat klopte.

De Wereld Gezondheidsorganisatie (WHO) heeft het alleen over de afwezigheid van ziekte, niet over wat gezondheid is. Zoals onze geneeskunde vooral gericht is op het bestrijden van ziekte, niet op het stimuleren van veerkracht.’

Nieuwe definitie van gezondheid

Machteld Huber besloot te gaan werken aan een nieuwe definitie van gezondheid, die meer recht doet aan hoe wij leven. Of iemand zich gezond voelt is immers niet statisch, maar dynamisch. En het heeft niet alleen te maken met of je ziek bent of niet, maar ook met hoe je je voelt, of je je verbonden voelt met anderen en zingeving ervaart.

‘Of iemand zich gezond voelt is niet statisch, maar dynamisch’

Zelf de regie nemen

De eerste druk van het Handboek Positieve Gezondheid was deze zomer in een week uitverkocht, vertelt Huber. Veel jonge artsen zoeken contact met haar. ‘Ze voelen de behoefte om breder te kijken dan ze in hun opleiding leren’, zegt ze, ‘maar ze durven dat in hun werk niet altijd te zeggen. Ik ga altijd met ze in gesprek en moedig ze aan om hun eigen drijfveren te volgen.’

KBO-PCOB heeft ambassadeurs opgeleid om met senioren in gesprek te gaan over de verschillende dimensies van hun gezondheid.

Huber: ‘Uitgangspunt is nooit wat er moet, maar altijd wat je kunt en wilt versterken. Als mensen enthousiast worden, dan komen ze in beweging. Dan neemt ook de veerkracht toe.’

Diep vertrouwen in het leven zelf

Machteld Huber spreekt gemakkelijk over haar ervaringen en wat ze daaruit leerde. Haar vuur is onmiskenbaar. Maar ze is terughoudend om iets te zeggen over waar ze in gelooft.

‘Ik ben lichtjes hervormd opgevoed’, zegt ze. ‘Maar ik voel me niet thuis bij de huidige kerken. De schoonheid en de kracht van de natuur raken me veel dieper, dat is altijd zo geweest. Ik voel een diep vertrouwen in het leven zelf.’

Döstädning

Nu ze net zeventig is geworden, wil ze (iets) minder gaan werken. Ze heeft wel al een nieuw project voor zichzelf bedacht, vertelt ze. ‘Het heet Döstädning, dat is Zweeds voor opruimen voordat je doodgaat’, zegt ze monter.

‘Het is een manier om me voor te bereiden op de dood. Ik heb zo’n veertig jaar intensief gewerkt en ik verheug me erop om alles door mijn handen te laten gaan, orde te scheppen en los te laten.’