Internetveilig- heid vier handige tips van onze vrijwilligers

Steeds meer senioren vinden hun weg op internet. Soms in razend tempo, soms schoorvoetend. De angst iets verkeerds te doen of op een verkeerd linkje te klikken, leeft bij velen. Terecht, want digitale criminaliteit is de snelst groeiende ‘tak van sport’ binnen de criminele wereld.

Gelukkig zijn er allerlei vrijwilligers actief bij KBO-PCOB die speciaal zijn opgeleid om ons te vertellen over internetveiligheid. Ze geven informatiebijeenkomsten, cursussen of helpen een-op-een. Wij vroegen vier van hen om hun beste tip.

Tip 1: Een bericht is vaak nep als er urgentie in zit

‘Als er urgentie in een bericht zit – dus als iemand vraagt om met spoed ergens op te klikken – dan is de kans groot dat het bericht nep is. Neem de tijd om een mailtje van een onbekende, of misschien zelfs bekende, afzender te lezen en te controleren. Bij twijfel niet reageren. Laat desnoods iemand die je vertrouwt voor de zekerheid even meekijken’, zegt Arie van Wijk (74), veiligheidsadviseur bij KBO-PCOB.

‘Vanuit mijn verleden als regionaal coördinator van het Politiekeurmerk Veilig Wonen (PKVW) weet ik wat er speelt op het gebied van veiligheid in en om het huis. Mensen worden geconfronteerd met babbeltrucs en andere vormen van oplichting, maar de laatste jaren heeft vooral internetcriminaliteit een vlucht genomen. Daarom schenken we daar vanuit KBO-PCOB speciale aandacht aan via voorlichtingsmiddagen voor onze leden in het land.’

Weerbaar en oplettend

Volgens Van Wijk gaat het erom dat mensen weerbaar en oplettend zijn bij internetcriminaliteit. ‘Het maatschappelijke leven is vandaag de dag zo ingericht dat je digitaal mee moet kunnen. Om bijvoorbeeld bankzaken te regelen of om te communiceren. Daar helpen we onze senioren mee via voorlichting, maar dus ook om mogelijke fraude te herkennen. Spoofing is zo’n fraudemiddel. Daarbij nemen criminelen een valse identiteit aan en doen ze zich via e-mail, een website, een app-bericht of een IP-adres voor als iemand anders. Ook hier geldt: kijk aandachtig naar de site of het bericht. Kijk of je niets vreemds opvalt, zoals spelfouten of een rare aanhef. Controleer het adres (URL) van de site.’

‘En om het nog maar een keer te herhalen: bij twijfel niet reageren!’

Tip 2: Doe geen bankzaken in openbare ruimtes

‘De campagneslogan “Eerst checken, dan klikken” is niet van mij, maar ik gebruik hem wel. Het is belangrijk dat je een e-mail of een sms met een link erin, bijvoorbeeld van de bank, controleert op echtheid. Dus kijk of het internetadres (URL) klopt en of het e-mailadres van de afzender je bekend voorkomt.

In ieder geval dus niet zomaar op een link klikken’, zegt Hillie van Mourik (63), bestuurslid van de PCOB-afdeling Duiven en als vrijwilliger actief als voorlichter (internet)veiligheid.

Senioren zijn volgens Van Mourik niet alleen digitaal veel actiever geworden, maar zijn ook vaker slachtoffer van internetcriminelen. ‘Er zijn ouderen die reuze handig zijn in de digitale wereld, maar er zijn ook legio senioren die er niet of nauwelijks thuis in zijn.

Die hebben door alle verhalen en ervaringen van anderen angst om het internet op te gaan. Ze vertrouwen het niet. Vanuit mijn rol als voorlichter internetveiligheid zorg ik dat senioren meer te weten komen over veiliger internetten.’

Tips veilig internetten

‘Tips die ik altijd geef aan de leden als het gaat om veilig internetten:

• Eerst checken, dan klikken
• Zet nooit zomaar persoonlijke gegevens in een e-mail.
• Doe geen bankzaken via een smartphone of tablet in openbare gebouwen of op een terras of in de trein (je weet niet wie er meekijkt)
• Gebruik sterke wachtwoorden die je makkelijk kunt onthouden, maar houd deze goed verborgen voor anderen.’

Filmpjes over phishing

‘Door de coronamaatregelen zijn er veel afdelingsbijeenkomsten niet doorgegaan, maar normaal gesproken houden we ook informatiebijeenkomsten over internetveiligheid. Daar informeer ik de leden hoe ze zo veilig mogelijk het internet op kunnen. Vaak laat ik dan ook filmpjes zien van de acteur Kees Hulst, bekend van “Het geheime dagboek van Hendrik Groen”. Hij heeft bijvoorbeeld een filmpje gemaakt over phishing, waarbij criminelen via een vals betaalverzoek aan je geld proberen te komen.’ (Kijk op www.maakhetzeniettemakkelijk.nl)

Tip 3: Vul alleen de noodzakelijke gegevens in

‘Regelmatig verbaas ik me erover dat mensen zo gemakkelijk al hun gegevens invullen op bijvoorbeeld een aanmeldingsformulier op een website, terwijl alleen de velden met een * ingevuld hoeven te worden. Mijn advies is: vul alleen de noodzakelijke gegevens in, want je kunt het daarna niet meer ongedaan maken’, aldus Harry de Ridder (77) uit Broekhuizenvorst, veiligheidsadviseur bij KBO-PCOB.

Als vrijwillig veiligheidsadviseur is zijn takenpakket breder dan alleen internetvraagstukken, maar online werken heeft zeker de aandacht van De Ridder. Zelf heeft hij vroeger lang in de automatisering gewerkt en wordt hij naar eigen zeggen geacht de weg op het world wide web wel te kunnen vinden.

‘Maar er zijn toch wel veel senioren, veelal 80-plus, die niets of weinig met internet hebben. Ik krijg als veiligheidsadviseur weinig tot geen vragen over internet of internetveiligheid. Wel over rookmelders, brand- en inbraakpreventie en babbeltrucs.’

Nagebootste praktijksituaties

Volgens De Ridder is het belangrijk om senioren te wijzen hoe belangrijk het is om online uit de voeten te kunnen in dit digitale tijdperk en hen tegelijkertijd te wijzen op de gevaren van cybercriminaliteit. ‘Dat doe ik onder meer als vrijwillig begeleider tijdens informatiebijeenkomsten bij de Risk Factory Limburg-Noord.

Daar kunnen senioren, onder wie KBO-PCOB-leden, kennisnemen van het internet en zelf aan de slag gaan met de personal computer. Via nagebootste praktijksituaties worden de senioren gewezen op de risico’s van internetgebruik.’

Handige brochure

De Ridder is zelf gecharmeerd van de brochure ‘Senioren en Veiligheid’ van het ministerie van Justitie en Veiligheid. Ook hier heeft KBO-PCOB aan bijgedragen. ‘Daar staat eigenlijk alles in over hoe je je kunt weren tegen oplichting op allerlei gebied.

De brochure is te downloaden via www.maakhetzeniettemakkelijk.nl

‘En een laatste tip: mocht u een mailtje krijgen dat uw DigiD is verlopen, met een link, trap er dan niet in. In echte DigiD-berichten staat nooit een link of QR-code.’