Internetdwang: senioren zijn het zat!
Foto’s: Shutterstock
Tekst: Paul van der Meer, psycholoog/onderzoeker

Internet houdt de gemoederen onder senioren flink bezig. Want nooit eerder deden zo veel mensen mee aan een onderzoek van KBO-PCOB: 3.713 senioren, waarvan – en dat is echt uniek – 899 senioren die geen internet hebben.
Negen van de tien internetloze en de helft van de online senioren zijn het over één ding roerend eens: ze zijn het zat dat ze meer en meer verplicht worden om alles via internet te doen. En dat overheid en bedrijven de coronacrisis als excuus gebruiken om dat nog eens verder af te dwingen.
Geen internet
Laten we beginnen met de senioren zonder internet. Dat zijn er volgens het CBS nog steeds zo’n 403.000. Bijna een kwart van de 75-plussers en 6% van de senioren tussen de 65 en 74 jaar hebben geen internet.
Omdat de meeste onderzoeken online worden gedaan, wordt naar hun mening nauwelijks gevraagd, maar voor ons onderzoek vulden 899 senioren het papieren enquêteformulier uit het Magazine in.
“Ik heb tien lessen gehad, een-op-een, maar het lukte niet! Ik heb een tablet, maar ik kan hem niet gebruiken. Ik zou het wel willen leren, maar niemand heeft tijd.”
Nooit meer internetten
Andere redenen om geen internet te gebruiken zijn voor senioren de onveiligheid van internet, omdat het niet nodig is – alles kan je ook op een andere manier doen – omdat ze te oud zijn en omdat de apparatuur ontbreekt. De helft van de senioren zonder internet verwacht het nooit meer te gaan gebruiken tijdens hun leven.
Dat levert wel problemen op, zegt ruim de helft, vooral met het zoeken naar informatie en gegevens (23%), bij het doen van betalingen en bankzaken (16%), bij het maken van afspraken met de overheid en gemeente (16%), bij de belastingaangifte (14%) en bij het maken van afspraken met zorgverleners (14%).

Grootste verschillen tussen de senioren
Met internet
- gemiddeld 74 jaar
- 58% vrouwen
- 41% alleenstaand
- hoger opleidingsniveau
Zonder internet
- gemiddeld 81 jaar
- 73% vrouwen
- 68% alleenstaand
- lager opleidingsniveau
Senioren die internet gebruiken, vinden zichzelf daar ook best handig in. Gemiddeld geven ze zichzelf een 7.1 (80-plussers iets lager: een 6,7).
Waarvoor gebruiken senioren internet?
- e-mailen (98%)
- internetbankieren (91%)
- informatie opzoeken (81%)
- contact onderhouden met familie en vrienden (76%)
- voor overheidsdiensten zoals de Belastingdienst en gemeente (72%)
- het nieuws volgen (60%)
- route plannen zoals met Google Maps (60%)
- versturen en bekijken van foto’s (58%)
“Ik word steeds minder vaardig qua tikken, het duurt te lang en het zit vol typefouten. Ik vergeet codes en ik vergeet wat je moet doen. Alles kost meer tijd en dat maakt me onzeker.”
Papier of internet?
Als de online senioren kunnen kiezen, waar gaat hun voorkeur dan naar uit: papier of internet? Bij de belastingaangifte is dat overduidelijk: van de senioren die internet hebben, heeft maar liefst 80% een voorkeur voor de digitale aangifte. Ook bij bankieren verkiezen de meesten (79%) het internetbankieren.
Maar stemmen voor de Tweede Kamer doen we nog wel liever op het stembureau (61%) dan via internet. Ook winkelen doen we liever in fysieke winkels (68%) dan online.
Concentratieproblemen en typefouten
Dat senioren hun weg vinden op internet betekent niet dat dat ook zo blijft. Een kwart van de online senioren heeft de afgelopen periode weleens ervaren dat het gebruik van internet hun moeilijker afgaat dan vroeger.
Ze ervaren problemen, doordat ze bijvoorbeeld minder snel zijn, wachtwoorden vergeten, meer typefouten maken en moeite hebben om zich te concentreren.
Corona als excuus
Door corona maakt een deel van de senioren meer gebruik van internet. Vier op de tien zijn vaker online gegaan om contact te houden met familie en vrienden via sociale media (54%), om het nieuws te volgen (50%), om een kerkdienst, herdenking of een viering digitaal te volgen (ook 50%), en om te beeldbellen (49%).
Maar de crisis heeft volgens hen ook een negatief effect: de helft van de online senioren denkt dat banken en andere dienstverleners de coronacrisis gebruiken als excuus om filialen te sluiten. En nog eens de helft vindt dat bedrijven en overheden de coronacrisis als excuus gebruiken om alles alleen nog maar via internet te doen. Niet alleen de online senioren denken er zo over, ook, in iets grotere mate, de senioren zonder internet.
Ik ben het ZAT
Eén ding waar senioren met (94%) en zonder internet (98%) het hartgrondig over eens zijn, is dat bedrijven en overheden altijd een alternatief moeten bieden voor mensen zonder internet. En dat de toenemende druk om alles via internet te (moeten) doen, een grens bereikt heeft.
“Het is die dwang tot het ‘digitale’, je moet en zult alles via internet doen, en dat kan ik niet altijd, af en toe lukt het gewoon niet. En als je dat niet doet, dan doe je niet meer mee.”
Opmerkelijke cijfers
- Er zijn nog steeds 403.000 senioren zonder internet
- Bijna een kwart van de 75-plussers heeft geen internet
- Vooral het zoeken naar informatie levert problemen op bij 23%
- 90% van de senioren zonder internet is de internetdwang zat
- Van de senioren met internet is 90% dagelijks online
- 6% date weleens via internet
- 40% volgt weleens een kerkdienst, herdenking of viering via internet
- 36% speelt spelletjes op internet, gemiddeld 38 minuten per dag
Meer over dit onderwerp lezen? Lees dan het artikel “Verplicht op internet: senioren zijn het zat!”

Word abonnee!
Neem nu een abonnement op het Magazine van KBO-PCOB en geniet van mooie interviews, aangrijpende verhalen, stevige dossiers en handige informatie. Profiteer bovendien van de vele voordelen die u als abonnee geniet en doe mee aan de winacties.