Gezonde seksualiteit Laten we erover praten

‘Intimiteit en seks horen bij het leven, ook als we ouder worden, en doen de mens veel goed’, vertelt seksuoloog Woet Gianotten. ‘Ons liefdesleven en onze behoeftes veranderen vaak wel als we ouder worden.

Laten we het er daarom met elkaar over hebben.

Aandacht

‘In de katholieke omgeving waarin ik opgroeide was het niet gebruikelijk om over seks te praten’, vertelt dr. Gianotten. ‘Maar het is een belangrijk onderwerp dat meer aandacht verdient.

Voor veel ouderen is seks nog steeds een onderdeel van het leven, met alle plezier en problemen die daarbij horen. Als seksuoloog krijg ik vaak de vraag wat een normaal seksleven inhoudt op oudere leeftijd.

In liefdesscènes in films zie je bijna altijd jonge, strakke mensen. Maar ook ouderen hebben seks. De manier waarop verandert wel in de loop van de tijd. Jonge mensen hebben meer ‘prestatie-seks’, terwijl bij ouderen intimiteit veel belangrijker is.’

‘Nog veel meer dan seks, verlangde ik naar een knuffel’

Wat is het geheim van een goed seksueel leven als je ouder wordt?

‘Het maakt niet uit hoe oud je bent; ook iemand van tachtig-plus kan nog heel verliefd worden en een seksleven hebben waar de vonken vanaf spatten. Het is niet erg als het anders gaat dan vroeger.

Ben je alleenstaand, dan kan het helpen om je wens naar intimiteit niet direct te koppelen aan seks. Contact met anderen zorgt ervoor dat je je minder eenzaam voelt.

Wat ook helpt is om je niet schuldig te voelen over masturberen. Het is een gezonde manier om je seksuele behoeftes te bevredigen. Vanuit het geloof werd masturbatie als zondig bestempeld, maar in de bijbel staat het nergens zo beschreven.

Wees ook mild over eventuele seksuele veranderingen. De behoefte aan aanraking en intimiteit blijft op alle leeftijden bestaan.’

Kan ziekte of medicatie het liefdesleven veranderen?

‘Zeker, ingrijpend soms zelfs. Artsen horen daarom met patiënten te bespreken wat de impact van een ziekte of behandeling kan zijn op het liefdesleven. Bij goede zorg hoort ook de vraag wat mensen belangrijk vinden op dat gebied.

Soms leidt dat tot andere behandel- of medicatiekeuzes. Helaas schiet het er vaak bij in. Daarom is het verstandig dat patiënten zelf aangeven als ze last hebben van bijwerkingen op seksueel gebied.

Zo kan de helft van de mensen die antidepressiva slikt geen orgasme meer krijgen. Ook bètablokkers kunnen het seksleven verstoren. Een aanzienlijk deel van de artsen vertelt dit niet, terwijl het wel belangrijk is voor de gezondheid van de patiënt.’

Wat als je moeite hebt met ouder worden?

‘Slechts een klein deel van de mensen heeft er moeite mee dat het lichaam van hun partner ouder wordt. Veel meer mensen, met name vrouwen, hebben er last van dat ze zelf ouder worden.

Tachtig procent van de vrouwen denkt na een borstamputatie dat hun man daardoor geen zin meer heeft om te vrijen. Maar als je dit aan de mannen vraagt, dan blijkt dat bijna nooit te kloppen.

Als je tachtig plus bent heb je vaak allerlei kwaaltjes, zoals urineverlies of winderigheid. In een lange relatie is dat meestal geen probleem. Maar als je partner is overleden en je krijgt een nieuwe partner, dan kan het lastiger zijn. Sommige mensen generen zich dan zo erg dat ze er niet meer aan beginnen. Dat is jammer.’

Schaamte

‘Mannen schamen zich vaak voor een minder goede erectie als ze ouder worden. Maar ook dat hoort er gewoon bij. Bij uitgezaaide prostaatkanker verdwijnt door de verminderde testosteron de zin om te vrijen. Vaak verdwijnt ook de erectie.

Maar ook zonder erectie kunnen de meeste mannen een orgasme krijgen. Dat werkt namelijk via een ander systeem. De erectie hangt af van de bloedvaten; het orgasme van zenuwbanen en neurotransmitters. In zo’n geval is het belangrijk om anders te leren kijken. Laat het einddoel los en geniet van wat nog wél kan.’

Wat moet je doen als de zin verandert?

‘Bij vrouwen verandert de zin in seks vaak na de overgang. Door een andere hormoonhuishouding kan die zin minder worden, maar ook meer. Het is een misverstand dat vrouwen niet zouden willen vrijen als ze geen initiatief nemen.

Mannen hebben meer testosteron en vrouwen hebben meer tijd nodig om in de stemming te komen. Neem een voldoende lange aanloop. Dit is zeker na de overgang belangrijk, omdat anders de vagina droog blijft.

Als je pijn krijgt, dan heb je helemaal geen zin meer. Vrouwen zijn doorgaans wat minder vanuit zichzelf op seksualiteit gefocust; voor hen is seks meer aan een relatie gekoppeld.’

Is seks gezond?

‘Als je behoefte hebt aan knuffels en je stopt die gevoelens weg, dan is dat in ieder geval niet goed voor je gezondheid. We weten dat sommige ziektes onze seksuele gezondheid beïnvloeden, maar wat mensen niet weten is dat als je meer vrijt, je minder kans hebt op bepaalde ziektes. Zo is er met meer seks minder kans op depressie, hart- en vaatziekten of een beroerte.

Als seksualiteit belangrijk voor je is, is het verstandig om erin te investeren. Eigenlijk zou seks dus in alle lijstjes moeten staan met tips voor gezond ouder worden.’