Annemarie Penn-te Strake Burgemeester

Vanuit de rechterlijke macht werd ze in 2015 burgemeester van Maastricht, als eerste vrouwelijke én partijloze in die functie. Annemarie Penn-te Strake geniet van haar werk, juist in crisistijd, maar maakt zich ook zorgen over onze democratie.

Op 31 juli volgend jaar wordt ze 70 en dan moet ze met pensioen. ‘Mijn echtgenoot zei al dat ik niet te veel thuis op de bank moest komen zitten’, vertelt Annemarie Penn-te Strake, burgemeester van Maastricht, met een schalks lachje. ‘Ik snap dat wel, want ik verveel me nogal snel. Ik ben heel graag bezig.’

Partijloze burgemeester

Mevrouw de burgemeester is een geval apart. Ze maakte carrière in de rechterlijke macht en was ondertussen alleenstaand moeder van vier kinderen. In 2014 was ze informateur van een nieuw college in haar stad. Ze solliciteerde daarna als burgemeester en werd de eerste vrouwelijke én de eerste partijloze functionaris op die plek in Maastricht.

Dat ze de eerste vrouw op haar positie is zegt haar weinig. ‘Ik werk en studeer mijn hele leven al vooral met mannen’, zegt ze. ‘Ik heb zelfs alleen maar zoons gekregen! Voor mij is het geen issue.’

‘En ik ben nooit lid geweest van een politieke partij, omdat mij dat niet lukt. Ik ben ook niet van een geloof. Mijn vader was protestant en mijn moeder katholiek, dan blijft er voor een kind niet veel over om in te geloven, zeker niet als dat thuis een kwestie is. Ik ben negen keer verhuisd in mijn jeugd, dan weer zat ik op een school waar ik absoluut een kruisteken moest maken, dan weer moest ik dat juist absoluut niet doen. Ik heb het uiteindelijk losgelaten.’

Rode draad

In haar studententijd had ze feministische en linkse sympathieën, daarna ging ze met de vader van haar zoons mee als ontwikkelingswerker in Malawi, in zuidelijk Afrika. Het engagement van Penn heeft al heel wat vormen aangenomen.

Op de vraag of er een rode draad in te ontdekken is, moet ze gniffelen. ‘Ik zeg wel eens spottend – maar het is wel waar denk ik – dat ik mijn hele werkzame leven al bezig ben met het oplossen van problemen die door anderen veroorzaakt worden…’

Zeer geëngageerd

Toch is Penn zeer geëngageerd en gedreven, het blijkt haast uit elke zin die ze uitspreekt. Wat drijft haar? ‘Ik heb de drang om met mijn poten in de samenleving te staan’, zegt ze. ‘

Als rechter had ik weliswaar met veel indringende zaken te maken en mijn beslissingen raakten mensenlevens diep. Maar toch zat ik wat ver weg, met een toga aan op een podium. Ik diende de wet, dus mijn engagement deed er in zekere zin niet toe. Als burgemeester kan ik dat juist volop laten spreken.’

‘Ik los mijn hele leven al problemen op die door anderen worden veroorzaakt’

‘Het zijn heel verschillende ervaringen’, erkent ze, ‘maar het heeft me allemaal gevormd. Mijn tijd in Malawi bijvoorbeeld heeft me enorm leren relativeren. Ook heeft het me alert gemaakt voor armoede.

Dat 14% van de mensen in Nederland nauwelijks mee kan doen, of dat wij hier aan onze derde vaccinatie toe zijn terwijl veel arme landen nog moeten beginnen. Dat klopt niet, het is fundamenteel onrecht.’

Maar de rode draad is misschien toch de liefde voor mensen, zegt ze dan. ‘Vooral toen ik burgemeester werd kwam ik erachter dat ik het heerlijk vind om met mensen te zijn. En als je dan door je werk kunt helpen dat het leven van mensen fijner wordt, dan geeft me dat veel plezier.’

Democratie onder druk

Als bestuurder heeft ze de werkwijze van haar oude ambt meegenomen. ‘De inhoud staat voorop, de feiten moeten kloppen en de beslissing moet deskundig genomen zijn’, zegt ze. ‘Ik zal dus niet iets roepen dat politiek sexy is als het niet klopt.’

Helaas gaat het zo lang niet altijd in de politiek. ‘Ik maak me zorgen over hoe het gaat in de volksvertegenwoordiging in het algemeen’, zegt ze. ‘Zoals het nu gaat heeft het een negatieve invloed op de rechtsstaat.

Door de versnippering van het politieke landschap moeten politieke partijen zich steeds scherper profileren. En iemand die ruzie heeft met zijn of haar partij, kan weggaan en haar of zijn zetel meenemen.

Rivaliteit

‘In onze gemeenteraad hebben we nu 39 zetels en zestien partijen. Allemaal moeten ze hun best doen om ergens mee op te vallen. Dat kan dus betekenen dat je zestien verschillende meningen hebt over een onderwerp.

Dan worden hoofd- en bijzaken niet meer onderscheiden, omdat mensen de details uitvergroten. Dat gaat ten koste van het debat. De rivaliteit is zorgelijk.’

Niet meer dan 2% van de Nederlandse bevolking is lid van een politieke partij. ‘En daarvan is maar 10% politiek actief’, zegt de burgemeester. ‘Politici zijn dus maar een heel klein deel van de samenleving en ze worden overvraagd.

Ik zie bij ons in de gemeente dat raadsleden heel hard werken voor een vrij bescheiden vergoeding. Het is ontzettend belangrijk dat mensen gaan stemmen, want de kracht van de lokale politiek neemt af als mensen niet meedoen.’

Al deze factoren zetten de democratie onder druk, signaleert Penn, ‘terwijl het er uiteindelijk om zou moeten gaan dat je samen verder komt’, zegt ze. ‘Wij willen hier als de nieuwe gemeenteraad gekozen is meteen in het begin nadrukkelijk afspreken hoe we met elkaar omgaan.’

Met pensioen?

De coronatijd vraagt veel, ook van een burgemeester, maar Annemarie Penn-te Strake vindt het ook boeiend. ‘Het is gek om te zeggen, maar ik geniet van een crisis’, zegt ze. ‘Ik ben op mijn vrolijkst als ik kan werken, ik heb een topteam om me heen van mensen die aan een half woord genoeg hebben, en we lachen veel samen.’

Eigenlijk vindt ze ideeën als pensioen en oud worden niet zo interessant. ‘Ik ga gewoon door met dingen doen die ik fijn en belangrijk vind’, zegt ze. ‘Dat ik dat dan op enig moment niet meer officieel als burgemeester doe, is prima.’